تأثیر آموزش مبتنی بر نظریه ذهن بر عملکرد ذهن‎خوانی و کارکردهای اجرایی در کودکان مبتلا به اختلال‎های طیف اوتیسم

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش مبتنی بر نظریه ذهن بر عملکرد ذهن‎خوانی و کارکردهای اجرایی در کودکان مبتلا به اختلال‎های طیف اوتیسم انجام شده است. روش: طرح پژوهش از نوع کارآزمایی بالینی تصادفی با استفاده از گروه شاهد بود. نمونه متشکل از 24 کودک (22 پسر و 2 دختر) مبتلا به اختلال‎های طیف اوتیسم در سنین 6 تا 12 سال بود که بر اساس جنسیت و ضریب هوشی همتا شدند و به‎طور تصادفی در دو گروه آزمایش و شاهد قرار گرفتند. اعضای گروه آزمایش، به مدت 25 هفته (100 جلسه)، در برنامه آموزشی مبتنی بر نظریه ذهن شرکت کردند؛ در حالی که اعضای گروه شاهد تنها برنامه‎های آموزشی رایج روزانه را دریافت کردند. عملکردهای ذهن‎خوانی و کارکردهای اجرایی، پیش و پس از ارائه مداخله اندازه‎گیری شدند و آزمون پیگیری به فاصله دو ماه بعد از اتمام مداخله اجرا شد. یافته ها: نتایج آزمون تحلیل اندازه‎گیری‎های مکرر نشان داد که در مورد متغیر ذهن‎خوانی مقدماتی، واقعی و کل، تأثیر عامل زمان معنادار بوده است. تعامل معنادار عامل زمان و عضویت گروهی بیانگر آن بود که آموزش مبتنی بر نظریه ذهن به‎طور معناداری به بهبود عملکرد ذهن‎خوانی مقدماتی، واقعی، پیشرفته و نمره کل اعضای گروه آزمایش، در زمان «پس‎آزمون» و«پیگیری» منجر شده است. همچنین، تأثیر عامل زمان در مورد زیرمقیاس‎های برنامه‎ریزی-حل مسأله، سازمان‎دهی رفتاری-هیجانی و نمره کل مقیاس کارکردهای اجرایی نیز معنادار بود. تعامل معنادار زمان و عضویت گروهی نشان داد که آموزش مبتنی بر نظریه ذهن، به‎طور معناداری مشکلات زیرمقیاس سازمان‎دهی رفتاری- هیجانی و کل کارکردهای اجرایی را در زمان «پس‎آزمون» و «پیگیری»، در مقایسه با «پیش‎آزمون»، کاهش داده است. نتیجه گیری: آموزش مبتنی بر نظریه ذهن یک عامل مهم در پیشرفت مهارت ذهن‎خوانی و کارکردهای اجرایی در کودکان مبتلا به اختلال‎های طیف اوتیسم است. درباره تلویحات نظری این یافته‎ها در مقاله بحث شده است.